Barszcz Sosnowskiego rośnie w całej Polsce. Ta roślina jest naprawdę niebezpieczna, szczególnie podczas upalnych, słonecznych dni. Olga Seifutdinova/GettyImagesBarszcz Sosnowskiego to jedna z najbardziej groźnych i znanych roślin, która rośnie dziko w Polsce. Spotkać ją można nie tylko na polach, łąkach i nieużytkach, ale także w większych i mniejszych miastach, na terenie całego kraju. Warto wiedzieć, że poza barszczem Sosnowskiego równie niebezpieczny jest inny gatunek, czyli barszcz olbrzymi, zwany także barszczem Montegazziego. Często obydwa gatunki określa się też jako barszcze kaukaskie. Wyjaśniamy, jak wyglądają te rośliny, na co uważać i co robić, jeśli zauważymy, że gdzieś rosną, a także jakie obowiązki wynikają z ustawy o gatunkach treściBarszcz Sosnowskiego to roślina, która parzy na odległośćCzym grozi poparzenie barszczem i kiedy szczególnie uważać na te rośliny?Nie tylko barszcz Sosnowskiego jest groźny!Jak rozpoznać barszcz Sosnowskiego i Montegazziego?Barszcz zwyczajny i arcydzięgiel litworBarszcze kaukaskie spotykamy na wsiach i w miastachZwalczanie barszczuDofinansowania do zwalczania barszczu i nowe przepisyWidzisz barszcz Sosnowskiego lub olbrzymi? Powinieneś to zgłosić!Każdy walczy z barszczem? Nowe przepisyŚrodki ostrożności i pierwsza pomoc po kontakcie z barszczem Sosnowskiego i olbrzymim Barszcz Sosnowskiego to roślina, która parzy na odległośćCo roku pojawiają się informacje ostrzegające przed barszczem Sosnowskiego, albo doniesienia w lokalnej prasie o miejscach występowania tej rośliny lub przypadkach poparzenia. Problemu nie należy lekceważyć, bo to rzeczywiście wyjątkowo niebezpieczna roślina, która w dodatku jest zagrożeniem nawet na odległość – wcale nie trzeba jej dotykać, zrywać czy jeść, by ucierpieć na skutek kontaktu z nią. A wszystko przez to, że niebezpieczne substancje wydzielane przez barszcz Sosnowskiego (furanokumaryny) unoszą się w powietrzu dokoła grozi poparzenie barszczem i kiedy szczególnie uważać na te rośliny?Groźne substancje wydzielane przez barszcz Sosnowskiego szczególnie intensywnie działają w ciepłe, słoneczne i wilgotne dni. Powodują niebezpieczne, bolesne i długotrwałe reakcje na skórze oraz błonach śluzowych, odpowiadające poparzeniom II i III stopnia. Są one szczególnie dotkliwe, kiedy skóra jest odsłonięta, a ciało spocone. Na skórze pojawia się zaczerwienienie, a następnie pęcherze, przypominające te, występujące po poparzeniu. Ciemne ślady po nich mogą pozostawać przez kilka miesięcy, a wrażliwość poparzonej skóry na promieniowanie słoneczne – utrzymywać się jeszcze dłużej. Wyjątkowo niebezpieczne jest podrażnienie układu oddechowego, do którego również może dojść po poparzeniu dotąd najbardziej tragiczny wypadek nastąpił w 2015 roku, kiedy kobieta na skutek oparzenia zmarła. Nie wydawało się ono rozległe, bo oparzyła się w rękę podczas koszenia. Niestety do takich poparzeń dochodzi co tylko barszcz Sosnowskiego jest groźny!Barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi) jest najbardziej znany, jednak warto wiedzieć, że w rzeczywistości mamy do czynienia z dwoma gatunkami tych niebezpiecznych roślin, bo jest także tzw. barszcz olbrzymi, nazywany też barszczem Montegazziego (Heracleum mantegazzianum) lub barszczem kaukaskim. Tę ostatnią nazwę stosuje się również do barszczu Sosnowskiego, gdyż obydwa gatunki wywodzą się właśnie z rejonu Kaukazu. Przy czym barszcz Sosnowskiego został sprowadzony do Polski bezpośrednio z ZSRR jako… roślina pastewna (stąd jego potoczna nazwa „zemsta Stalina”), natomiast barszcz Montegazziego trafił prawdopodobnie przez Europę Zachodnią, gdzie był uprawiany jako roślina ozdobna. Jest on mniej rozpowszechniony w Polsce, jednak długo nie był (a i teraz często nie jest) właściwie klasyfikowany, tylko określany jako barszcz Sosnowskiego. Z tego powodu jego liczba i zasięg nie jest dokładnie rozpoznać barszcz Sosnowskiego i Montegazziego?Obydwa barszcze kaukaskie rzeczywiście są niezwykle okazałe. Dorastają do 4-5 m wysokości. (tak wysoki jest pęd kwiatowy, szczególnie u barszczu olbrzymiego). Łodyga może mieć średnicę 10-12 cm, jest pusta w środku, z zewnątrz pionowo pobrużdżona i najczęściej owłosiona. Występują na niej purpurowe plamy. Zwieńczona jest płaskim kwiatostanem – baldachem, złożonym z mniejszych tzw. baldaszków, a każdy z nich tworzą drobne kwiaty. Tych ostatnich może być nawet kilkanaście tysięcy, co przekłada się na imponującą liczbę nasion i wysoką plenność roślin. Cały kwiatostan może mieć średnicę 50 są także liście barszczy kaukaskich, których długość może wynosić do 3 m (u barszczu olbrzymiego). Są one mocno powcinane, przy czym u barszczu Montagazziego odcinki są wydłużone i ostro zakończone, a u Sosnowskiego – krótsze i tępo zakończone. Jest jeszcze kilka innych cech, które odróżniają te gatunki, ale są one trudne do wypatrzenia, a ze względu na bezpieczeństwo do żadnego z nich nie należy się zbliżać. Barszcz zwyczajny i arcydzięgiel litworTrzeba widzieć, że w Polsce rosną dwie rośliny, które są mylone z tymi niebezpiecznymi barszczami. Jedna z nich to rodzimy gatunek barszczu, czyli barszcz zwyczajny (Heracleum sphondylium). Przypomina on barszcz Sosnowskiego, ale jest mniejszy (dorasta do 1,5 m wys.). Liście tej rośliny były wykorzystywane leczniczo i kulinarnie – to właśnie od niej pochodzi nazwa zupy „barszcz”. Drugą podobną rośliną jest arcydzięgiel litwor, również jadalny, który od barszczy różni się kształtem kwiatostanu (ma kulisty, a nie płaski jak barszcze). Trzeba jednak wiedzieć, że również te rośliny, podobnie jak inne selerowate, w słoneczne dni mogą wywołać podrażnienia skóry. Nie są one jednak tak groźne jak barszcze kaukaskie. Barszcze kaukaskie spotykamy na wsiach i w miastachBarszcze kaukaskie od dawna nie występują już tylko na polach, nieużytkach, czy nad rowami i strumieniami, gdzie rzeczywiście początkowo rosły, ale rozprzestrzeniły się w całej Polsce. Jak wynika ze zgłoszeń stanowisk na stronie rośliny te występują w każdym z miast o liczbie ludności powyżej 200 tys. mieszkańców oraz w wielu mniejszych miejscowościach. Łącznie to ponad 3300 miejsc. Inna mapa – gdzie są oficjalne dane gromadzone przez Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska (GDOŚ), po wyszukaniu stanowisk barszczu Sosnowskiego, staje się po prostu czerwona (punkty w tym kolorze oznaczają miejsca występowania tych roślin).Niestety barszcze wytwarzają mnóstwo odpornych nasion, które przenoszą się z wiatrem, ale też wodą (początkowo często rosły właśnie nad ciekami wodnymi), do ich dystrybucji przyczynia się także transport, bo „podróżują” na kołach samochodów, w zakamarkach plandek itp. Trujące rośliny w ogrodzie. Są popularne i piękne, ale mogą ... Zwalczanie barszczuZwalczanie barszczy kaukaskich jest wyjątkowo trudne. Rośliny łatwo rozsiewają się, a ich zniszczenia w danym miejscu nie ułatwiają imponujące (sięgające 2 m w głąb podłoża) korzenie. Najczęściej wykonuje się opryski herbicydami, ale pomocne jest także koszenie (konieczna jest odpowiednia odzież i środki ochrony osobistej). Działania były i są podejmowane na szczeblu lokalnym, choć, jak wynika z raportu NIKu z 2020 r. gminy miały różne, często lekceważące, podejście do problemu – część z nich (28%) w ogóle nie przeprowadziła inwentaryzacji, inne – przeprowadziły ją tylko na części terenu. Nie wszędzie też podejmowano jakiekolwiek działania. Na przeszkodzie, poza finansami, stały też przepisy. Długo problematyczne było zwalczanie barszczu na terenach innych niż należące bezpośrednio do gminy. Dofinansowania do zwalczania barszczu i nowe przepisyWarto jednak wiedzieć, że gminy mają szanse na otrzymanie dofinansowania na zwalczanie barszczu z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (najczęściej za pośrednictwem Funduszy Wojewódzkich). A dodatkowo r. weszła w życie Ustawa z dnia 11 sierpnia 2021 o gatunkach obcych ( 2021 poz. 1718), która ma usystematyzować walkę z gatunkami inwazyjnymi, w tym barszczem Sosnowskiego i Montegazziego oraz wprowadzić skuteczne narzędzia prawne ich zwalczania. Sprawdź, czego lepiej nie sadzić w ogrodzie. Te rośliny zaro... Widzisz barszcz Sosnowskiego lub olbrzymi? Powinieneś to zgłosić!Zgodnie z ustawą (Art. 15) ten, kto stwierdzi obecność gatunku obcego, zagrażającego środowisku (IGO), powinien ten fakt zgłosić ten fakt wójtowi, burmistrzowi albo prezydentowi miasta, właściwemu ze względu na miejsce występowania roślin (można to zrobić w formie papierowej lub elektronicznej; zgłoszenie powinno spełniać kilka warunków formalnych).Następnie zgłoszenie powinno być przekazane właściwemu regionalnemu dyrektorowi ochrony środowiska (jest też kilka innych równorzędnych organów, np. dyrektor parku narodowego), który powinien je zweryfikować i wprowadzić do Rejestru IGO (Inwazyjnych Gatunków Obcych). Po zrobieniu tego, informacja trafia z powrotem do wójta, burmistrza albo prezydenta miasta, który ustala podmiot władający odpowiedzialny za przeprowadzenie działań zaradczych. Zgodnie z Art. 21 ust. 2, pkt. 2 lit. b może to być również osoba fizyczna. W praktyce – również właściciel walczy z barszczem? Nowe przepisyCzy to oznacza, że właściciele ogrodów, działek i innych nieruchomości będą musieli na własną rękę zwalczać niebezpieczne rośliny? Niekoniecznie. Mogą bowiem „niezwłocznie po otrzymaniu wiadomości” wystąpić do wójta itp. odpowiedniego organu z wnioskiem o zwolnienie z obowiązku przeprowadzenia działań zaradczych, np. z powodów finansowych (wniosek powinien zawierać kilka elementów zawartych w Art. 21, ust. 3 i 4).„Działania zaradcze”, termin i sposób ich przeprowadzenia różnią się nieco w zależności od tego, czy gatunek jest określony jako „podlegający szybkiej eliminacji” oraz „rozprzestrzeniony na szeroką skalę” (barszcze prawdopodobnie znajdą się w tej drugiej kategorii). Listy te mają być wskazane w rozporządzeniu Rady Ministrów, którego na razie brakuje (ustawa obecnie ustawa odwołuje się do listy gatunków stwarzających zagrożenie dla Unii i Polski wymienionych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 września 2011 r.)Ważną zmianą jest to, że organ administracyjny w drodze decyzji będzie mógł określić termin udostępnienia nieruchomości w celu podjęcia działań zaradczych (Art. 19), albo wręcz wejścia na teren nieruchomości, jeśli nie można ustalić jej właściciela. Nowe przepisy rzeczywiście powinny usprawnić walkę z niebezpiecznymi barszczami, ale jak będą stosowane, pokaże życie. Ustawa weszła w życie w grudniu, a więc nie w okresie wegetacyjnym. I choć barszcze wyrastają już wiosną, „szczyt zainteresowania” tą rośliną przypada na czerwiec-lipiec, wraz z pierwszymi doniesieniami o oparzeniach. Te rośliny doniczkowe są trujące! Sprawdź, czy masz je w dom... Środki ostrożności i pierwsza pomoc po kontakcie z barszczem Sosnowskiego i olbrzymimZanim jednak barszcze kaukaskie zostaną wytępione, pamiętajmy o kilku zasadach bezpieczeństwa:Nie dotykaj rośliny, a nawet nie zbliżaj się do niej, szczególnie jeśli jest słonecznie. Na spacer po nieznanych zaroślach zakładaj długie spodnie, bluzę z długimi rękawami, okulary i czapką. Jeśli musisz przebywać w rejonie, gdzie wiesz, że występuje barszcz, tym bardziej zadbaj o właściwą odzież! W przypadku kontaktu z rośliną (nawet na odległość) – weź prysznic i wypierz ubranie. Po kontakcie z rośliną unikaj słońca! Nawet przez dwie doby. Przy lekkim podrażnieniu możesz zastosować zimne okłady. W przypadku silniejszych podrażnień – skontaktuj się z lekarzem. Jeśli masz problemy z oddychaniem – wezwij po pogotowie ratunkowe (999 lub 112). To przyda Ci się w ogrodzieMateriały promocyjne partnera